Het favoriete object van Annemarie Simon-de Jong

Het gebouw het Zeeregt

Wat kun je als collectiebeheerder antwoorden als je maar één object mag kiezen uit de ruim 40.000 collectiestukken die je dagelijks om je heen hebt? Eigenlijk heb ik elke dag weer een andere favoriet.
Mijn keus viel uiteindelijk op dit schilderij “Het gebouw het Zeeregt”, van Anthonie van Beerstraaten (1634 -1664/84).

Het is een stadsgezicht in Amsterdam met rechts prominent het gebouw het Zeeregt en daarachter het IJ. Het stond op het punt waar nu de hoek Zeedijk-Prins Hendrikkade is. Links zien we slijp- en molenstenen en een ‘boomhuisje’. In het midden allerlei werklieden, waaronder een scharensliep en een kruier. Op de uithangborden valt nog net te lezen dat hier victualiën-, scheepsbehoefte- en tonnenhandel werd gedreven (victualiën = mondvoorraad). Dit schilderij werd in 1973 aangekocht vanwege de functie van het Zeeregt. Hier was namelijk het kantoor van de Convooyen en Licenten (in- en uitvoerrechten) gevestigd. Het ‘boomhuisje’ werd gebruikt als aangiftekantoor. Het gebouw werd gebouwd in 1618. Eerst deed het dienst als schutterswachthuis en vergaderlokaal van de Commissariszaken van Zeezaken. Daarna heeft het gebouw nog diverse andere functies gehad. Er werden rechtszaken gevoerd met betrekking tot zeezaken en deed het dienst als wachthuis voor soldaten die de commiezen assisteerden bij het onderzoek naar smokkelwaar. Onder Lodewijk Napoleon kwam er vervolgens in Het Zeeregt, de Dienst van de stedelijke belastingen en accijnzen. Dit duurde tot 1865, toen werd besloten deze belastingen op te heffen. In 1878 werd het gebouw afgebroken. Het boomhuisje was al eerder verdwenen, dat werd in 1813 in brand gestoken omdat de Franse douane erin had gezeten.

Vroeger hing dit schilderij in de vaste opstelling. Sinds de herinrichting is het een depotstuk geworden. Gelukkig kan ik het tijdens mijn werk regelmatig bewonderen.