Suiker

Mini-expo over de geschiedenis van suikeraccijns in Nederland

Van 15 december 2018 – tot …..  2019

Van suikeraccijns uit het verleden naar een suikerbelasting in de toekomst?

Bijna twee eeuwen lang is er in Nederland belasting geheven op de consumptie van suiker. De productie van suiker vormde vooral in de 19e eeuw een belangrijke inkomstenbron voor de overheid, waarvoor de consument uiteindelijk de rekening betaalde. Het heeft tot 1993 geduurd voordat deze is afgeschaft. Tegelijkertijd is wel een verbruiksbelasting op frisdranken en andere suikerhoudende dranken ingevoerd. Maar de belasting op suiker zelf was van de baan.

De laatste jaren gaan er steeds meer stemmen op, om in navolging van andere landen, ook in Nederland weer een suikerbelasting in te voeren. Met als insteek de volksgezondheid: inzet van suikerbelasting in de strijd tegen zwaarlijvigheid en beperking van bijkomende stijgende ziektekosten. Een actuele discussie, die we aangrijpen om u mee te nemen in de geschiedenis van de suikerbelasting in Nederland. Dit aan de hand van diverse objecten uit de collectie ‘suikeraccijns’, zoals prenten, schilderijen en instrumenten.

  

Suikeraccijns en Douanelaboratorium

De mini-expo Suikertax neemt u mee naar het midden van de 19e eeuw. Toen is in Nederland de eerste suikerfabriek gebouwd, waar suikerbieten tot suiker werden verwerkt. Voor die tijd was het dure importproduct al belast. De aanvoer van suiker was makkelijk te controleren. Scheepsladingen ruwe suiker uit Nederlands Indië werden in de havens van Nederland gelost en verkocht. Kopers, handelaren en raffinadeurs kregen een accijnsaanslag, over de aangekochte hoeveelheid. Dat accijnsbedrag berekende hij vervolgens door aan zijn afnemers. Uiteindelijk was het de consument die het in de prijs van het product betaalde. Bij de suikerfabrieken waren permanente douaneposten geplaatst voor controle op de suikeraccijns.

In een klein laboratorium, in 1884 opgezet door het ministerie van Financiën, werd het suikergehalte vastgesteld voor de Wet op de Accijns van suiker: alle in het binnenland vervaardigde en uit het buitenland ingevoerde ruwe suiker en basterdsuiker werden hier onderzocht. In 1902 werd de naam van het laboratorium voor onderzoek van suiker bij Koninklijk Besluit gewijzigd in: Laboratorium van het Departement van Financiën. In dit ‘rijkssuikerlaboratorium’ ligt de oorsprong van het huidige Douane Laboratorium.

Het witte goud

Er is in de 19e eeuw in West-Europa zoveel geld verdiend met de productie en handel in suiker, dat het ook wel het witte goud werd genoemd. De Europese landen hadden allemaal verschillende systemen van heffingen. Om tot internationale afspraken en standaardisatie over suikeraccijns te komen werden vanaf 1864 jaarlijks met de grote Europese landen Suikerconventies georganiseerd. Nederland speelde een belangrijke rol in deze vroege vorm van Europese samenwerking.