Klimaatvitrine voor onze “Belastingontvanger”
gepubliceerd: 29 juni 2023
De “belastingontvanger” naar Pieter Brueghel de Jonge (ca. 1630) is terug op zaal. Voor een optimaal behoud van dit 17e-eeuwse paneel is het voorzien van een klimaatvitrine Het olieverfschilderij toont een tafereel van een chaotisch ‘kantoor’, bomvol administratie waar boeren en buitenlui in de rij staan om hun belasting te betalen. In het kantoor zie je letterlijk de ‘hangende zaken’ aan de muur gespijkerd. Voordat er dossiermappen bestonden, werden documenten samengepakt met touw (zoals op de grond te zien) of in stofzakken aan een spijker gehangen. Daar komt de uitdrukking vandaan dat ‘de zaak hangende is”.
Deze populaire voorstelling is door Pieter Brueghel zelf vele malen geschilderd, maar ook door kopiisten in zijn atelier. Wereldwijd zijn er 91 exemplaren bekend met deze compositie en figuren, waarvan er slechts 25 van de hand van Pieter Brueghel de Jonge zelf zijn. Titels waaronder het schilderij bekend staat zijn: De Belastingontvanger, De Belastingpachter, De Dorpsadvocaat en De Boerenadvocaat.
Volgens de oprichter van ons museum, Prof. Dr. J. Van der Poel zien we op het schilderij: de betaling van tienden, een vroeg middeleeuwse vorm van belasting, betalen van pacht. Een tiende deel van de opbrengsten van het land en de veeteelt werd aan de eigenaar van de grond (graaf, hertog of kerk) afgestaan, vaak in natura voldaan. Het feit dat de ontvanger sprekend op Karel V lijkt die tot 1555 landsheer van de Nederlanden, de hoogste belastingontvanger was, pleit nog eens extra voor een bestempeling van het schilderij als Belastingontvanger. De gelijkenis is in ieder geval groot, hij heeft de kenmerkende neus en Habsburgse kin. Oneerbiedig gezegd: de centenbak waar Karel V en zijn nazaten om bekend stonden.
De belastingontvanger naar Pieter Brueghel de Jonge is onderdeel van de Kunstroute die we in het museum bieden langs tien 10 door de conservator geselecteerde kunstwerken.
