LAB
Mejuffrouw L. Meijer (geb. 1886) is in 1913 de eerste vrouw die in het Laboratorium van
Financiën aan de slag gaat als analiste. De analisten onderzoeken de productmonsters die
de Douane aanlevert. In 1917 worden twee nieuwe vrouwelijke analisten aangenomen, mej.
A.J.M. van Tright en Sophia Boerema (geb. 1898). Van de veertien analisten zijn er dan drie
vrouw. Een jaar later werkt Van Tright er niet meer, wel zijn er twee nieuwe dames
bijgekomen: Gertje Helena Nieske Zeldenthuis (geb. 1896) en Johanna Cornelia Wichers
(geb. 1892), die van 1912 tot 1914 al is opgeleid tot verpleegster in het Burger Ziekenhuis.
Het is opvallend dat hun vaders al als analist bij het Laboratorium van Financiën werken.
(Ebbel Boerema, Jan Zeldenthuis en Casper Melchior Balthasar Wichers.)
De scheikundigen zijn tot aan 1940, het laatst onderzochte jaar, allemaal man, terwijl de
studie scheikunde geen vrouwen uitsluit. Al in 1911 behaalt Tetta van der Goot een
doctoraat chemie aan de UvA, als eerste Nederlandse vrouw.
In 1924 wordt er voor het eerst onderscheid gemaakt tussen analisten 1 e klasse en gewone
analisten. Alle mannen en mej. Meijer worden 1 e klasse analist. De overige drie dames
blijven in hun bestaande rang. Na hen is nog wel een man aangenomen, maar hij is het jaar
erna alweer uit beeld verdwenen. Het valt op dat voor promoties de anciënniteit ofwel de
volgorde van binnenkomst wordt aangehouden, ongeacht of het mannen of vrouwen betreft.
Anna Sophia Zinkweg
Een uitzondering is mej. Anna Sophia Zinkweg (geb. 7 september 1905 te Ede). In 1930 is
zij analist met zes mensen voor zich in de rij tot promotie. In 1934 blijkt zij analist 1 e klasse,
waarbij zij de dames Zeldenthuis en Van Ketel passeert. Een mannelijke collega, A. Luinge
(geb. 1896), blijkt in 1934 ook toegetreden tot een hogere schaal, terwijl hij op de lijst tussen
mej. Zeldenthuis en mej. Van Ketel in stond.
Van Anna Sophia Zinkweg weten we verder dat zij op de Plantage Middenlaan 68 I te
Amsterdam woont. Haar vader is onderwijzer. Tijdens de oorlog (op 5 mei 1941, 7 juli 1942
en op 18 maart 1943) wordt haar fiets driemaal gestolen, telkens een andere. Ze overlijdt
jong en volgens de overlijdensadvertentie ‘nog vrij onverwacht’, op 21 juli 1948 in Deventer;
ze is dan pas 42 jaar. Haar jongere zusje Lijntje Cornelia is getrouwd met Douwe van Dijk en
woont in Deventer met hun dochter Anneke. Waarschijnlijk is Anna Sophia daar dus op
familiebezoek. Het blijft een raadsel wat Anna Sophia Zinkweg zo uitzonderlijk maakt dat
voor haar de anciënniteitsregel wordt doorbroken.
Geheim Huwelijk?
In 1925 zijn mej. Meijer en mej. Wichers opgehouden bij het Laboratorium van Financiën.
Mej. Meijer is al in januari 1919 getrouwd met haar mannelijke collega H.A. Stoke (geb.
1885), die op 8 november 1911 bij het lab is begonnen. Ondertrouw en huwelijk worden in
de krant gepubliceerd, dat wijst niet op geheimhouding, maar wanneer beiden in 1924
promotie maken naar analist 1 e klasse staat er nog steeds mej. Meijer in het ambtenaren
jaarboekje. In 1924 wordt per Koninklijk Besluit bepaald dat vrouwelijke ambtenaren onder
de 45 bij huwelijk eervol worden ontslagen (KB 13 maart 1924, no 122/Algemeen
Rijksambtenarenreglement 1931, art. 97). Dat mevrouw Stoke-Meijer ophoudt met werken,
lijkt er op te wijzen dat zij een van de slachtoffers van de nieuwe wet is. Er zijn dan nog maar
negen analisten in dienst, onder wie twee vrouwen.
Het jaar erna worden opnieuw drie nieuwe vrouwelijke collega’s gevonden zodat ze met z’n
vijven zijn op een team van twaalf. In 1928 schuift mej. S. Boerema op naar analist 1 e klasse
en keert L. Meijer terug als mevrouw L. Stoke-Meijer in het analistenteam. Misschien is er
personeelstekort en wordt zij gemist, als zeer ervaren kracht. Haar man, H.A. Stoke, is
inmiddels assistent, de derde man van het laboratorium. Zij komt niet automatisch terug in
haar oude rang als analist 1 e klasse, maar staat wel vooraan bij de analisten. Tussen 1930
en 1934 wordt het laboratoriumpersoneel niet genoemd in de jaarboekjes. In 1934 is
mevrouw Stoke verdwenen van het lab. Zij heeft dan nog een lang leven voor de boeg, ze
overlijdt op 6 februari 1969 te Soest op 83-jarige leeftijd.
